Wielkość rynku, oraz możliwości jakie się z nim wiążą wynagradzają wymagania jakie trzeba spełnić aby w pełni na nim operować. Gospodarka licząca 143 mln osób zaliczana jest do najdroższych na świecie.
Rekomendowanym sposobem na znalezienie kontrahenta w Federacji Rosyjskiej (FR) jest udział w wystawach. Ich wyszukiwarka znajduje się na stronie: http://allexpo.ru/exhibition/. Wyjeżdżając do Rosji potrzebujemy wizy, tak samo przejeżdżając tylko przez Republikę Białoruś w drodze do Rosji, należy uzyskać wizę tranzytową do tego kraju, na podstawie wcześniej uzyskanej wizy rosyjskiej. Przebywanie przez dłuższy okres czasu wymaga uzyskania pozwolenia na prace.
Obywatel Polski może je otrzyma jeśli jest zarejestrowany w FR jako indywidualny przedsiębiorca i zamierza prowadzić działalność gospodarczą bez osobowości prawnej. Drugą możliwością jest zaproszenie w charakterze zagranicznego pracownika przez pracodawcę albo zamawiającego wykonanie prac (usług) na zasadzie umów o pracę lub umów cywilno-prawnych w granicach ilości określonej w pozwoleniu na przyjazd i zatrudnienie pracowników z zagranicy. W przypadku zaproszenia do pracy należy wystąpić do odpowiedniego terytorialnego organu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Warunkiem otrzymania pozwolenia jest wniesienie przez pracodawcę lub zamawiającego usługi odpowiednich środków finansowych (kaucji) do organu wydającego pozwolenie, koniecznych dla ewentualnego wyjazdu pracownika odpowiednim środkiem transportu za granicę FR. Termin rozpatrzenia wniosku wynosi 30 dni. Zasady wydawania pozwolenia na pobyt i pracę na terytorium FR opisane są na stronach Wydziału Promocji Handlu Inwestycji (WPHI) w Moskwie.
Oddział i przedstawicielstwo
Jeżeli wyłącznie chcemy pozyskać kontakty na terenie FR to przedstawicielstwo jest najlepszą formą działalności, bowiem pięciu pracowników (cudzoziemców) nie musi posiadać pozwolenia na pracę. Spółka- matka musi złożyć środki na pokrycie kosztów związanych z przedstawicielstwem. Ponoszone przez przedstawicielstwo koszty funkcjonowania związane z działalnością na terenie Rosji finansowane są przez spółkę przez co stanowią import usług i podlegają opodatkowaniu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Koszt funkcjonowania to ok. 3000 zł rocznie.
Oddział spółki może wykonywać wszystkie czynności, które określone są w ramach przedmiotu działalności spółki matki lub część tychże, w zależności od potrzeb w danym czasie oraz spełnia również funkcje reprezentacyjne. Kierownictwo działa na podstawie specjalnego pełnomocnictwa oraz regulaminu, który został przyjęty i nadany mu przez właściwy organ spółki – matki. W regulaminie określa się dane oddziału, jego nazwę, informacje na temat spółki – matki, przedmiot działalności, cele utworzenia filii. Koszt to ok. 1500 PLN rocznie, wymagana jest jednorazowa opłata 12000 PLN.
Spółki
Inwestorzy zagraniczni w Rosji mogą utworzyć podmiot prawa rosyjskiego. Polecaną formą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Utworzyć ją może jedna lub więcej osób- nie może być zawiązana przez inną jednoosobową spółkę gospodarczą. Wspólnikiem może być zarówno osoba prawna jak i osoba fizyczna, bez ograniczeń osoba zagraniczna. Powołanie odbywa się na podstawie uchwały podjętej przez założycieli na zgromadzeniu założycieli spółki. W przypadku powołania spółki przez jednego założyciela uchwałę podejmuje ten założyciel. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi ok 1000 zł.
W celu dokonania rejestracji we właściwym, urzędzie skarbowym składa się następujące dokumenty: wniosek wypełniony na formularzu, podpisany przez jednego ze wspólników (podpis wspólnika poświadcza notariusz); uchwałę o powołaniu osoby prawnej (protokół ze zgromadzenia wspólników); dokumenty założycielskie osoby prawnej (oryginały lub kopie poświadczone przez notariusza); dowód uiszczenia opłaty skarbowej za rejestrację osoby prawnej; odpis z rejestru przedsiębiorców (lub innego analogicznego rejestru) podmiotu zagranicznego (założyciela).
Na stronie http://www.gosuslugi.ru/ znajdują się szablony dokumentów oraz pełna informacja o wszelkich usługach realizowanych przez urzędy FR. Wykaz zamówień publicznych oraz procedury: www.goszakaz.ru/tender. Lista rosyjskich izb przemysłowo-handlowych: http://moskwa.trade.gov.pl
Zgodnie z prawem rosyjskim wszystkie osoby prawne powinny być wpisane do właściwego rejestru – Jednolitego Państwowego Rejestru Osób Prawnych. Właściwym organem są urzędy skarbowe FR. Opłata państwowa z tego tytułu dla osoby prawnej wynosi 400 PLN oraz następuje w terminie pięciu dni od dnia złożenia wniosku.
Certyfikacja i Standaryzacja
Praktyka pokazuje, że początkujący eksporterzy mają problem z certyfikacją i właściwymi badaniami swoich towarów. Należy je poznać, bo służby graniczne są w ich zakresie wyczulone, często nawet zawracając towar na granicy.
Większość towarów musi być zgodna z normami GOST. Rozporządzenie Goststandartu FR z dnia 30 lipca 2002 r. N 64 „О Номенклатуре продукции и услуг (работ), подлежащих обязательной сертификации и Номенклатуре продукции, соответствие которой может быть подтверждено декларацией о соответствии” zawiera wykaz towarów na które potrzebne są certyfikaty. Praktyka pokazuje, że nawet, gdy określonego dobra nie wyszczególniono i certyfikacja jest dobrowolna i tak warto ją przeprowadzić, bowiem służby celne mogą ten brak zakwestionować. W obu przypadkach składane dokumenty są identyczne. Co istotne bez certyfikatu towar nie zostanie wpuszczony na obszar celny FR.
Wyboru laboratorium i ośrodka certyfikacji dokonuje wnioskodawca. Należy pamiętać o kontroli inspekcyjnej produkcji. Decyzja winna być wydana w ciągu jednego miesiąca od daty wniosku. Występują dwojakie kontrole: mające charakter periodyczny i nieplanowany, co najmniej raz w roku pod rygorem nieważności powinna się odbywać się przynajmniej jedna.
Certyfikat sanitarno-epidemiologiczny potwierdza, że produkt jest zgodny z obowiązującymi normami higienicznymi i sanitarnymi (СанПиН). Jest wydawany przez „Sanepidnadzor” po przeprowadzeniu ekspertyzy produkcji na okres do 5 lat.
Obowiązkowe dla towarów dziecięcych, żywności, odzieży, wszystkiego, co ma kontakt ze skórą człowieka i żywnością. Szczegółowa klasyfikacja zawarta w Rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia nr 325 z dnia 15.08.2001 r. oraz nr 84 z dnia 18.03.2002 r.
Dodatki do żywności, produkty medyczne, chemia domowa- na podst. załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia nr 325 mogą być certyfikowane wyłącznie w Federalnej Służbie ds. Nadzoru w Sferze Ochrony Praw Konsumenta. W przypadku braku oczywistości kodu ОКП (Общероссийский классификатор продукции) lub ТН ВЭД (Товарная номенклатура внешнеэкономической деятельности Таможенного союза) należy zwrócić się po „Отказное письмо”- dokument który potwierdza, że produkcja nie podlega certyfikacji obowiązkowej. Występujące on w dwóch wersjach: dla handlu oraz urzędu celnego. W drugim przypadku wydawany jest przez Wszechrosyjski Instytut Naukowo-Badawczy Certyfikacji Gosstandartu Rosji (ВНИИС).
W sprawie standaryzacji należy zwrócić się do Federalnej Agencji ds. Regulacji Technicznych i Metrologii (FATRM). Istnieje certyfikacja produkcji (droższa i długotrwała- połączona z wizytacją) oraz partii towaru (w przypadku jednorazowych dostaw- w praktyce czeka w depozycie celnym na jego wydanie). Czas ważności certyfikatu ustala ośrodek certyfikacyjny, nie dłuższy niż 5 lat , oraz 1 rok dla produkcji rolno- spożywczej.
Świadectwo higieniczne, fitosanitarne lub weterynaryjne jest obowiązkowe dla surowców żywnościowych i artykułów spożywczych, towarów dla dzieci, materiałów, urządzeń i wyposażenia stosowanych do zaopatrzenia w wodę pitną; artykułów perfumeryjno-kosmetycznych, polimerów i materiałów syntetycznych; maszyn i urządzeń do użytku domowego; wyrobów, które mają kontakt ze skórą ludzką.) Świadectwo higieniczne wydawane jest przez Państwowy Nadzór Sanitarno-Epidemiologiczny na rodzaj produkcji, a nie na partię towaru.
Sprzedaż
Podpisując umowy należy mieć na względzie że system prawny poszedł w odmienną stronę niż np. praktyka polska. Sędziowie uważają, że istotna zmiana postanowień kodeksu cywilnego FR w umowie prywatnej powodować może nieważność kontraktu. Dlatego w międzynarodowej dostawie towarów powinno znaleźć się: data i miejsca zawarcia umowy, oznaczenia stron, przedmiot umowy (nazwa towaru oraz inne identyfikujące dane), warunki dostawy, przejście własności towaru, cena, termin i miejsce dostarczenia towaru, płatność, oznaczenia waluty, opakowanie i oznakowanie towaru, danych o gwarancji, odpowiedzialności stron, ubezpieczenia towaru, okoliczności siły wyższej, właściwości prawa, określenia sposobu rozstrzygnięcia sporu (sąd, arbitraż).
Transakcja zagraniczna powyżej 5 000 USD powinna być przez podmiot rosyjski zgłaszana do banku, celem sporządzenia paszportu transakcji (dokument, który pomaga ustalić, czy zapłata i dostawa była terminowa).
Ważne! Na stronie http://www.interlaw.ru/law/ znajdują się akty prawne, w tym kodeks cywilny.
Na stronie http://www.petersburg.trade.gov.pl/ znajduje się lista biur prawnych specjalizujących się w stosunkach gospodarczych w Rosji Płn.- Zachodniej
Rozstrzyganie sporów
Wybierając jurysdykcję należy pamiętać, że jeżeli orzeczenie ma być wykonane w Rosji- wygodniej będzie uzyskać wyrok sądu rosyjskiego, uniknie się wtedy kwestii uznania zagranicznego wyroku sądowego. Nakaz zapłaty jest wydawany w Moskwie w przeciągu miesiąca od momentu złożenia wniosku. Maksymalna opłata sądowa wynosi obecnie ok. 10.000 zł.
dr Alexander Ershov, doradca w Przedstawicielstwie Handlowym Rosji przy Ambasadzie FR w Polsce
Przede wszystkim chciałbym podkreślić że Federacja Rosyjska stanowi nie tylko olbrzymie państwo ale i bardzo dużą gospodarkę. Według ostatnich danych Banku Światowego zajmuje ona 12 pozycję spośród potęg gospodarczych świata natomiast przeliczenie wg parytetów siły nabywczej podnosi Rosję na 6. miejsce. Światowe Forum Gospodarcze rosyjski rynek konsumencki oceniło jako 9. pod względem wielkości na świecie. W porównaniu z innymi krajami świata, makroekonomiczna sytuacja Rosji jest niezła. Dług państwowy Rosji wynosi poniżej 10 proc. PKB. W rezerwach walutowych Rosji na początek 2013 r. było 537 mld USD i środków tych wystarczy aby odbić wszelkie ataki spekulacyjne.
Problemem pozostaje nie najciekawszy klimat dla biznesu w Rosji. W ostatnim rankingu BŚ Doing Business Rosja zajmuje 112 miejsce (Polska– 55). Jednak stosunkowo niedawno prezydent W. Putin bardzo ostro postanowił szybko polepszyć sytuację i podnieść do 20 pozycji miejsce FR w rankingu BŚ w 2019-2020 r. Dla większości rosyjskich przedsiębiorców oraz inwestorów zagranicznych (wg badań przeprowadzonych przez Ernst&Young) takie zadanie wydaje się być nierealne. Z drugiej strony ponad połowa z tych ostatnich uważa że sytuacja ulegnie znacznej poprawie.
W Rosji zostały opracowane 9 tzw. „map drogowych” – wykazów zadań z uwzględnieniem terminów ich realizacji. Te mapy dotyczą przede wszystkim dziedzin z najbardziej utrudnionymi warunkami prowadzenia działalności gospodarczej. Np. w ramach wskaźnika „Pozwolenie na budowę” Rosja zajmuje w rankingu Doing Business 178 pozycje (Polska – 161). W odpowiedniej mapie drogowej na lata 2012–2018 przewiduje się zmniejszenie liczby procedur niezbędnych do otrzymania pozwolenia na budowę z 51 do 11, natomiast łączny średni czas przejścia wszystkich procesów – z 423 do 56 dni. Mapa drogowa „Doskonalenie administracji celnej na lata 2012–2018” w imporcie przewiduje m. in. zmniejszenie liczby dokumentów wymaganych do rozclenia towaru z 10 do 4, natomiast zmniejszenie czasu przygotowania niezbędnych do rozclenia towaru dokumentów – z 25 do 7 dni.
Na zakończenie należy zauważyć że warto zwracać uwagę nie tylko na obowiązujące przepisy prawa, ale również na praktykę i obyczaje prowadzania działalności gospodarczej, zwłaszcza jeżeli chodzi o taki regionalnie zróżnicowany kraj jak Rosja.
