6 lipca 2016 roku w Senacie RP odbyło się niezwykłe spotkanie, organizatorem którego był Kaszubski Zespół Parlamentarny pod przewodnictwem senatora Kazimierza Kleiny, a współorganizatorem Stowarzyszenie „Mój Kazachstan”, kierowane przez Władysława Sokołowskiego.
W spotkaniu wzięli udział: Stanisław Karczewski marszałek Senatu RP, Maria Koc wicemarszałek Senatu RP, pos. Barbara Bartuś przewodnicząca Polsko-Kazachstańskiej Grupy Parlamentarnej, sen. Piotr Ziętarski, wiceprzewodniczący Grupy, senatorowie Filip Libicki, Mieczysław Augustyn i posłowie…, a także Pan Ałtaj Abibułłajew, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Republiki Kazachstanu w Polsce, Jerzy Jaskiernia b. poseł RP i minister sprawiedliwości, Józef Bryll prezes Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, Galina Figol, Irena Pawlukiewicz i Medard Masłowski, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia „Mój Kazachstan”, Michał Gołoś, rektor Wyższej Szkoły Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie, Pani Elżbieta Bodio z Ministerstwa Rozwoju i amb. Paweł Cieplak, naczelnik wydziału w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Uczestniczyła także liczna grupa przedstawicieli repatriantów i studentów z Kazachstanu.
Na spotkanie nie mógł niestety przybyć Pan Paweł Cieślicki, właściciel i prezes firmy BUDMEX w Barcicach Górnych koło Nowego Sącza, budowniczy, opiekun i konserwator cmentarzy żołnierzy gen. Władysława Andersa, pochowanych w Uzbekistanie i Kazachstanie, aktywnie wspierający inicjatywy kulturalne i naukowe, związane z polską obecnością w państwach Azji Centralnej. Z inicjatywy prezesa P. Cieślickiego uczestnikom spotkania przekazano egzemplarze książki „Od Chanatu do Republiki”, a z inicjatywy Stowarzyszenia „Mój Kazachstan” – książkę o Polakach w Kazachstanie „W stepie dalekim”.
Senator K. Kleina, witając uczestników zwrócił uwagę na kilka ważnych okoliczności, w jakich odbywa się spotkanie – rocznicę 550-lecia powstania Chanatu Kazachskiego, 25-lecia niepodległości Kazachstanu, dzień święta stolicy – Astany oraz dzień zakończenia świętego dla muzułmanów miesiąca postu Ramadanu. Pogratulował też Kazachstanowi wyboru na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ w latach 2017-2018. Zaprosił zebranych do wspólnego spojrzenia w historię Kazachstanu i przeszłość relacji między Polakami i Kazachami, a także w przyszłość stosunków między oboma państwami i narodami.
Uczestnicy spotkania, połączeni zainteresowaniem historią i współczesnością państwa Wielkiego Stepu, a część z nich – miejscem urodzenia i latami życia spędzonymi w Kazachstanie, albo – pracą naukową i zawodową oraz biznesem, wysłuchali interesujących wystąpień Marszalka Stanisława Karczewskiego i Ambasadora Nadzwyczajnego i Pełnomocnego Republiki Kazachstanu w Polsce, Pana Ałtaja Abibułłajewa. Mówcy podkreślili, że oba państwa, wyróżniające się wysoką pozycją w swych regionach i na kontynencie euroazjatyckim, są dla siebie ważnymi partnerami politycznymi i gospodarczymi. Dodatkowym czynnikiem, sprzyjającym rozwoju współpracy jest mniejszość polska, mieszkająca w Kazachstanie i znaczna grupa repatriantów z Kazachstanu, żyjących w Polsce. Zapowiedź amb. A. Abibułłajewa o planowanym od 01 stycznia 2017 roku zniesieniu przez Kazachstan obowiązku wizowego dla Polaków, została przyjęta z uznaniem i zadowoleniem.
Zabierający glos, przedstawiciele organizacji pozarządowych, Pani G. Figol i M. Masłowski skoncentrowali się na problemach warunków repatriacji i życia w Polsce, podtrzymania kontaktów repatriantów z Kazachstanem, wzajemnego upowszechniania wiedzy o obu krajach. Pan J. Bryll zwrócił uwagę na znaczenie aktywności w tzw. trzecim sektorze dla kształtowania korzystnych warunków współpracy międzynarodowej, zwłaszcza Polski z partnerami na Wschodzie, a także na wagę wspierania przez organizacje pozarządowe współpracy naukowej i akademickiej.
Przedstawiciele struktur rządowych, Pani Elżbieta Bodio i Pan Paweł Cieplak przedstawili inicjatywy i przedsięwzięcia, związane z przygotowywana wizytą Nursułtana Nazarbajewa prezydenta Republiki Kazachstanu w Polsce, planowaną na sierpień tego roku.
Prezentacji książki pt. „Od Chanatu do Republiki. Historyczne i współczesne uwarunkowania państwowości Kazachstanu” dokonał dr Władysław Sokołowski. Zwrócił uwagę, że prof. dr hab. Tadeusz Bodio i jego współpracownicy i współautorzy z Uniwersytetu Warszawskiego: profesorowie Andrzej Wierzbicki, Piotr Załęski oraz Tadeusz Mołdawa, Konstanty Wojtaszczyk stworzyli największą i najbardziej liczącą się w nauce polskiej „kazachstańską” bibliotekę politologiczną. Dzieła warszawskiego ośrodka studiów nad Azją Centralną, wydane w minionych ćwierćwieczu, stały się inspiracją dla innych środowisk akademickich, w tym dla WSSMiKS w Chełmie.
Szerszy kontekst powstania książki wiąże się natomiast z procesami rozpadu imperium radzieckiego, stanowiącego w wymiarze historycznym kontynuację Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego, oraz przekształcania się republik związkowych (w większości dawnych kolonii rosyjskich), w państwa (od 1991). Te procesy, zwłaszcza w kontekście rozpoczętej wcześniej polskiej transformacji ustrojowej (od 1989), a w skali globalnej – wstępowania ludzkości w nową, nie zdefiniowaną jeszcze epokę, otworzyły przed nauką obszerne i nie zagospodarowane dotąd pola badań. W. Sokołowski uznał, że skalę możliwości można porównać do tych, jakie powstały wraz z upadkiem Konstantynopola (1453) i odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (1492), oraz zaowocowały renesansem w nauce, kulturze, a także w stosunkach międzynarodowych. Dodał, że obecna „epoka nowożytna” w polskich badaniach nad Wschodem rozwija się pod znacznym wpływem zachodnich myśli, idei, wyobrażeń, systemu pojęć oraz metodologii, zarówno tradycyjnych, jak też formułowanych współcześnie. Wspomniał znaczenie dla tych badań dorobku (zwłaszcza dzieł z „przełomu epok”), takich osób, jak: Zbigniew Brzeziński, Ralf Dahrendorf, Samuel Huntington, Richard Pipes. Redaktor naukowy książki zauważył, że dyskusjom i inspiracji naukowych poszukiwań, zainspirowanych pracami zachodnich historyków i politologów, towarzyszą szczególne aspekty polskie, mianowicie – wpływ na polską myśl wschodnią koncepcji Jerzego Giedroycia i spór o nie w obliczu upadku ZSRR, a także doświadczenia z pozostawania przez 45 lat w „socjalistycznej wspólnocie” oraz obecność licznej polskiej diaspory na Wschodzie. Nie bez znaczenia dla studiów wschodnich pozostają własne, dobre i złe doświadczenia ponad ćwierci wieku polskiej transformacji, odbudowy państwowości (często w sporach o jej kształt), przy realnym wysiłku na rzecz stworzenia nowoczesnego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego.
W. Sokołowski zwrócił uwagę na często wyrażany pogląd, że polskie badania nad państwami pozaeuropejskimi, zwłaszcza historycznymi, cechuje swoisty europocentryzm. Definicja „państwa”, sięgająca czasów rzymskich, a czasach nowożytnych, sformułowana przez Georga Jellinka, zawiera trzy podstawowe kryteria: terytorium, ludność, państwo. W rzeczywistości odmawia ona prawa do nazwy państwa, politycznym organizacjom społeczeństw koczowniczych.
Prezentowana praca stawia więc pytania o znaczenie i prawomocność zastosowania innych, dodatkowych kryteriów, jak: charakter prawa, zmienność granic i terytoriów, związek koczowniczego i osiadłego sposobu życia, rolę miast, uznanie prawno-międzynarodowe i inne. Zawiera też argumenty na rzecz twierdzenia, że istniejący 350 lat Chanat Kazachski był państwem w historycznym i współczesnym rozumieniu tego pojęcia. Odrzuca tym samym poglądy uczonych rosyjskich (zwłaszcza z okresu XIX-wiecznego Imperium Rosyjskiego, bo jeszcze w XVIII wieku z uznaniem pisali o Tauke Chanie, ostatnim władcy Chanatu przed oddaniem się Młodszego Żuzu pod rosyjski protektorat), oraz oczywiście, radzieckich. Coraz liczniejsze opracowania kazachstańskich uczonych z okresu minionych 25 lat wnoszą wiele nowych argumentów na rzecz odchodzenia od europocentryzmu w naszej nauce o państwie.
Od autorów i od siebie osobiście, mówca życzył uczestnikom udanego poszukiwania odpowiedzi na pytanie o związki między Chanatem Kazachskim i współczesnym państwem Wielkiego Stepu – Republiką Kazachstanu.
W dyskusji zabrały głos m.in. Pani dr Natalia Rykowska, autorka pracy „Polacy w Kazachstanie jako środowisko wychowawcze” i Galina Nazarenko, studentka SGH z Kazachstanu, które zwróciły uwagę na znaczenie kontaktów naukowych i kształcenia akademickiego w stosunkach z Kazachstanem.
Warto dodać, że ten wątek spotkania, już po jego zakończeniu, był przedmiotem ożywionej rozmowy sen. K. Kleiny ze studentami z Kazachstanu. Powstała idea zorganizowania jesienią br. w Senacie RP odrębnego spotkania ze studentami, poświęconego problemom tego środowiska.
Na zakończenie spotkania sen. K. Kleina wręczył Medale Senatu RP Panu Józefowi Bryllowi, prezesowi zarządu Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód. Panu Michałowi Gołosiowi, rektorowi Wyższej Szkoły Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie i Panu Pawłowi Cieślickiemu, właścicielowi i prezesowi Firmy BUDMEX (medal przyjął W. Sokołowski, zobowiązując się do jego przekazania wyróżnionemu).
