W dniach 22-23 września 2014 r. na Uniwersytecie Opolskim odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Słowianie na emigracji: literatura – kultura – język” zorganizowana przez Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Opolskiego, Opolski Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia Współpracy Polska – Wschód i Instytut Neofilologii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.

Patronat nad konferencją sprawowali: Andrzej Buła – Marszałek Województwa Opolskiego, Ryszard Zembaczyński – Prezydent Miasta Opola, Józef Bryll – Prezes Zarządu Krajowego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja – Rektor Uniwersytetu Opolskiego, prof. dr hab. Michał Szepelawy – Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu.
Konferencja odbyła się pod auspicjami Komisji Emigrantologii Słowian Międzynarodowego Komitetu Slawistów i Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk.

Uroczystego powitania gości oficjalnych i uczestników konferencji dokonał prof. Bronisława Kodzis – Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego. Następnie głos oddano gościom honorowym, którzy w swoich przemówieniach, skierowali słowa uznania pod adresem organizatorów i uczestników konferencji, a także podkreślili relewantność tegoż wydarzenia wspólnego dorobku naukowego narodów słowiańskich.

Rektorowi Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Stanisławowi Sławomirowi Nicieji, który stwierdził, iż są narody szczęśliwe, których nigdy emigracja nie dotknęła. I takie, dla których to zjawisko nigdy nie ma końca. Oprócz emigracji „za chlebem” znacznie gorsza była emigracja, gdy trzeba było uciekać, by zachować zdrowie i życie. Wiek XX prof. Nicieja uznał za najgorszy z możliwych, przeklęty i najbardziej okrutny. Powstawały całe fabryki do zabijania ludzi. Pierwsza wojna światowa pochłonęła 24 mln ofiar, druga – 54 miliony. Prof. Nicieja stwierdzał, iż niewiele trzeba, by „diabełka wypuścić z pudełka”.

Z kolei Barbara Kamińska – Członkini Zarządu Województwa Opolskiego, zauważyła, że nie ma na świecie miejsca, w którym nie byłoby Polaków. Można więc zadać sobie pytanie: jak wyglądałaby nasza historia, jaki byłby nasz świat, gdy polskiej emigracji nie było.

Józef Bryll – Prezes Zarządu Krajowego Stowarzyszenia Współpracy „Polska-Wschód” powiedział, że Słowianie stanowią duży potencjał – na świecie żyje ich pół miliarda, większość w Europie. 12 państw ma rodowód słowiański, a to spory potencjał, świadomy wspólnej kultury, korzeni, tożsamości.

Następnie odczytał decyzję kapituły o przyznaniu Nagrody Honorowej Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód za wybitne osiągnięcia w zakresie badań naukowych i popularyzacji kultury Słowian.

Medale Mickiewicz-Puszkin otrzymali: prof. Łoła Zwonariowa z Moskwy, prof. Wojciech Chlebda z Uniwersytetu Opolskiego, prof. Joanna Mianowska z Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz prof. Galina Nefagina ze Słupska.

Oficjalnego otwarcia konferencji dokonał prof. dr hab. Lucjan Suchanek – Przewodniczący Komisji Emigrantologii Słowian Międzynarodowego Komitetu Slawistów.

Na konferencję przybyło 75 osób, które przyjechały z Rosji, Białorusi, Niemiec, Włoch, Czech, Turcji, Izraela oraz kadra naukowa z kilkudziesięciu wyższych uczelni z Polski m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Z uwagi na dużą liczbę referentów obrady toczyły się równocześnie w czterech sekcjach. W dwóch sekcjach literaturoznawczych szeroko omawiano twórczość literacką i badania literaturoznawcze słowiańskich narodów na obczyźnie, drogi rozwoju i kierunki badawcze, stosunek do literatury i literaturoznawstwa ojczystego i obcego, dorobek odrębnych literatów i badaczy piśmiennictwa emigracyjnego Słowian.

Tematyka wystąpień w sekcji lingwistycznej dotyczyła dziejów Słowian-lingwistów na emigracji, a także istniejących tam nurtów badawczych, relacji języków słowiańskich na emigracji wobec języków ojczystych i języków krajów osiedlenia.

Praca sekcji kulturologicznej koncentrowała się wokół zagadnień życia kulturalnego Słowian na emigracji, rozwoju sztuki teatralnej i filmowej, malarstwa i muzyki, działalność reżyserów i aktorów, malarzy, śpiewaków i tancerzy.

Pierwszego dnia konferencji odbyło się posiedzenie robocze Komisji Emigrantologii Słowian Międzynarodowego Komitetu Slawistów, podczas którego wybrano nowy Zarząd. Na przewodniczącego Komisji ponownie wybrano prof. Lucjana Suchanka z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Obowiązki wiceprzewodniczącego powierzono prof. Bronisławowi Kodzisowi z Uniwersytetu Opolskiego, prof. Joannie Mianowskiej z Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i prof. Łoła Zwonariewej z Moskwy, zaś funkcję sekretarza – dr Marii Giej z Uniwersytetu Opolskiego. Siedzibą Komisji zostało Opole.

Ponadto Dyrekcja i kierownicy poszczególnych zakładów Instytutu odbyli szereg spotkań z przedstawicielami polskich i zagranicznych ośrodków slawistycznych, podczas których omawiano sprawy bieżącej współpracy i zastanawiano się nad planami jej rozwoju w przyszłości.

Celem uatrakcyjnienia pobytu uczonych-slawistów w murach Uniwersytetu Opolskiego, przygotowano bogaty program kulturalny. Dzięki zaangażowaniu pań: Urszuli Serafin–Nogi i Anny Marii Rogowskiej – członkiń Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód w holu drugiego piętra Collegium Maius urządzono piękną wystawę „Słowiańskie Klimaty” na której artystki zaprezentowały własne prace powstałe na słowiańskich międzynarodowych plenerach malarskich w miejscowościach Rówienki i Rokitnoje (około 35 obrazów), która cieszyła się dużym zainteresowaniem. Z tej okazji, wydana została ulotka oraz plakat promujący wystawę projektu pani Urszuli Serafin–Noga.

Dla uczestników konferencji zorganizowana została również wycieczka. Po mieście oprowadzała dr Irena Danecka z Uniwersytetu Opolskiego, członek Prezydium Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód.

Istotnym punktem programu konferencji był wspólny obiad po pierwszym dniu obrad w restauracji „Szara Willa” sfinansowany przez Stowarzyszeni Współpracy Polska-Wschód oraz uroczysta kolacja, przygotowana dla uczestników konferencji wieczorem w restauracji „Mercure” tego samego dnia.

Przed podsumowaniem obrad wszyscy uczestnicy obejrzeli dokumentalny film „Srebrny wiek Rene Geppa” zrealizowany przez prof. Lolę Zwonariewą Utkirowną z Moskwy.

Podsumowanie obrad wszystkich sekcji dokonał prof. Bronisław Kodzis zobowiązując jednocześnie wszystkich autorów referatów do przesłania uzupełnionych lub skorygowanych tekstów referatów do 20 listopada bieżącego roku w formie elektronicznej celem przygotowania wydawnictwa całości dorobku konferencji w dwóch tomach książkowych.

W czasie zakończenia uczestnicy dziękowali organizatorom – Instytutowi Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Opolskiego, Stowarzyszeniu Współpracy Polska – Wschód i Instytutowi Neofilologii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu za wzorową organizację konferencji.

Program konferencji był częściowo finansowany ze środków Województwa Opolskiego. W radiu i telewizji zamieszczano komunikaty, a także wywiady z organizatorami i uczestnikami obrad.

Sukces konferencji nie byłby możliwy bez dłuższej akcji przygotowawczej, w której wzięło udział wiele osób. Słowa uznania i wdzięczności należą się w pierwszej kolejności panu prof. Bronisławowi Kodzisowi – pomysłodawcy i głównemu organizatorowi konferencji, panu Eugeniuszowi Brudkiewiczowi – współorganizatorowi konferencji, Prezesowi Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, oraz pani dr Marii Giej.

Przygotowania konferencji przebiegały zgodnie z przyjętym harmonogramem i obejmowały okres od października 2013 roku do dnia odbycia konferencji 22-23 września 2014 roku oraz opracowania sprawozdań i rozliczeń do 15 grudnia 2014 roku.

Powołany został Komitet Organizacyjny pod przewodnictwem prof. Bronisława Kodzisa działającym na Uniwersytecie Opolskim i Zespół Organizacyjny pod przewodnictwem Eugeniusza Brudkiewicza działający w Opolskim Oddziale Wojewódzkim Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód.

Zespoły pracowały w oparciu o przyjęty harmonogram i podział zadań a całość realizowanych przedsięwzięć była monitorowana przez obie umawiające się strony i przebiegała planowo. Każda zmiana lub podjęcie nowego zadania uzgadniana była z przewodniczącymi zespołów.

Oprócz zadań programowych organizatorzy czynili starania o zabezpieczenie środków finansowych na organizację konferencji lub wykonanie zadań nieodpłatnie, a konieczne koszty zostały pokryte przez uczestników konferencji lub ze środków organizatorów. Uczestnicy konferencji pokrywali koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia z wyjątkiem obiadu i uroczystej kolacji pierwszego dnia konferencji.

Znaczący bardzo był wkład pracy społecznej dokonanej przy organizacji wszystkich imprez towarzyszących i samej konferencji.