Przy inwestowaniu nie ma ograniczeń co do liczby zagranicznych pracowników i dostępu do źródeł finansowania. Istotnym ograniczeniem jest natomiast fakt, że cudzoziemcy mogą wyłącznie dzierżawić grunty. W praktyce otrzymują zgodę na wykorzystanie gruntów w ramach długoterminowych umów najmu i koncesji za korzystanie z zasobów naturalnych z udziałem ormiańskiej firmy. Dopiero spółka zarejestrowana przez cudzoziemca jako podmiot gospodarczy Armenii ma prawo do zakupu ziemi i jako podmiot ormiański cieszy się wszelkimi przywilejami.

Ograniczeniem jest też obowiązek przeprowadzenia transakcji w lokalnej walucie. Pewnym ułatwieniem jest fakt, że nie ma problemów z transferowaniem środków finansowych za granicę. Większość banków dokonuje transgranicznych przelewów w terminie 2 dni.

Formy działalności gospodarczej

Inwestorzy zagraniczni mogą tworzyć wszelkie spółki istniejące na podstawie kodeksu cywilnego Armenii, ustaw: „o spółkach akcyjnych”, „o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością ” oraz „o państwowej rejestracji osób prawnych”. Rekomendowaną formą biznesu jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – ponad 55% wszystkich osób prawnych prowadzonych jest właśnie w tej formie. Spółka może być jedno oraz wieloosobowa. Co do zasady nie ma wymogów minimalnego kapitału zakładowego (wyjątki dotyczą np. banków itd.). Wspólnicy mają m. in. prawo pierwokupu udziałów pozostałych udziałowców, po cenie jaką oferuje się podmiotowi trzeciemu. Udziałowiec może wycofać się w każdym czasie, a spółka jest zobowiązana spłacić go w terminie do 6 miesięcy. Udziałowiec może zostać usunięty ze spółki wyłącznie poprzez orzeczenie sądowe, gdy jego działalność (lub niedziałanie) sprawia, że prowadzenie spółki jest utrudnione lub niemożliwe, w przeciągu 6 miesięcy spółka powinna spłacić udziałowca. Wierzyciele mogą zajmować udziały, gdy majątki udziałowców są niewystarczające do pokrycia spłaty zadłużenia.

Spółka nie musi wykonywać audytów finansowych dopóki wartość aktywów nie przekroczy równowartości 8 mln zł. Dwa organy spółki to Walne Zgromadzenie oraz Zarząd. Standardowy podatek wynosi 20%. Podmioty działające w branży rolniczej zwolnione są od podatku. Dywidendy wypłacone za granicę obłożone są podatkiem w wysokości 10 proc.

Rejestracja osób prawnych odbywa się w „jednym okienku” i może zostać zatwierdzona w ciągu zaledwie dwóch dni od dnia złożenia wszystkich wymaganych dokumentów w sekretariacie sądu lub on-line (https://www.e-register.am/en/) za pomocą podpisu elektronicznego. Koszty wyrobienia takiego podpisu to około 128 zł. W zakresie działalności jednoosobowej rejestracja trwa tylko 15 minut i kosztuje ok. 24,5 zł. Automatycznie wydawany jest certyfikat i numer rejestracyjny, numer identyfikacji podatkowej, numer karty osobisty identyfikacji celów społecznych płatniczych i unikalną nazwę handlową prawnej dla spółki. Zniesiony został wymóg pieczątki. Odmowa rejestracji może zaistnieć wyłącznie w przypadku niekompletności lub nieprawdziwości dokumentów.

Przedstawicielstwa i oddziały

Zagraniczne firmy mogą działać bez tworzenia nowej osoby prawnej poprzez zarejestrowanie przedstawicielstwa lub oddziału. Nie mają statusu niezależnego podmiotu prawnego, a są one regulowane przepisami zagranicznej osoby prawnej. Tworzone do reprezentowania i ochrony interesów nie mogą prowadzić samodzielnej działalności gospodarczej. Dopuszczalny zakres działalności oddziału jest szeroki może wykonywać wszystkie niezbędne funkcje biznesowe i działania w imieniu spółki- matki. Rejestracja podmiotów gospodarczych dokonywana jest natychmiast (jeżeli dokumenty są przekazywane w formie elektronicznej lub w ciągu 2 dni roboczych w przypadku zgłoszenia papierowego. Koszty założenia oddziału i przedstawicielstwa to ok. 100 zł.ⁱPod względem podatkowym przedstawicielstwa i oddziały opodatkowane są w taki sam sposób.

Dokumenty wymagane przy rejestracji przedstawicielstwa:

• wniosek organu osoby prawnej o ustanowienie oddziału/ przedstawicielstwa;

• dwa egzemplarze statutu;

• kopia paszportu kierownika oddziału (przedstawicielstwa), przetłumaczona i poświadczona notarialne;

• pokwitowanie potwierdzające opłatę rejestracyjną (płatna w dowolnym banku lub na terminalu w siedzibie urzędu);

• odpis z KRS’u- tłumaczona na język ormiański;

• istotne oświadczenia założycieli (tłumaczone na język ormiański).

Cło i opłaty

Wszystkie towary przywożone na rynek muszą być zgłoszone organom celnym w ciągu dziesięciu dni po dotarciu na obszar celny Armenii. Pozostają pod kontrolą celną. Coraz lepiej funkcjonuje zgłoszenie celne w postaci e-deklaracji, które zastępuje papierowe.

Elektroniczny system łączy w sobie szereg funkcji związanych z płatnościami celnymi, wszelkie niezbędne procedury mogły być prowadzone z komputera biurowego . Uwolnienie zgłoszeń celnych, dla których płatność została dokonana w formie elektronicznej.

Można dokonać przeglądu zgłoszeń celnych złożonych w ciągu ostatnich trzech lat. Większość importu jest wolna od zakazów, kontyngentów lub wymogów licencyjnych. Ograniczenia obejmują pozwolenia na produkty farmaceutyczne i leki, chemikalia, broń i komponenty użyte do produkcji broni, materiały wybuchowe, silne substancje psychotropowe, urządzenia do stosowania w paleniu opium i materiały pornograficzne. Obecnie stawki dla towarów przywożonych wynoszą 0 i 10 proc. Zwolniona z ceł jest wszelka własność, która zasilić ma osoby prawne w Armenii, o ile jest wykorzystywana jest w przeciągu trzech lat od przekroczenia granicy.

Opłata za formalności celne wynosi 27 zł oraz 9 zł za kontrolę celną – za każdy ładunek o wadze poniżej jednej tony oraz 3 zł za każdą dodatkową tonę ładunku. Kiedy formalności celne i/ lub kontrole są przeprowadzane w innym miejscu niż w miejscach określonych przez organy celne lub w dni wolne od pracy opłaty celne zostają podwojone. Importerzy muszą również zapłacić 9 zł za każdy dokument (formularz) dostarczony organom celnym.

Wykaz dokumentów niezbędnych do kontroli celnej:

• zgłoszenie celne,

• faktura nabycia towarów lub dokument potwierdzający wniosek

• dokument o rozmieszczeniu towaru (list przewozowy).

Regulacje dotyczące ustalania wartości celnej są zgodne z wymogami WTO. Wartość celna przywożonych lub wywożonych towarów jest określona przez zgłaszającego, lub w przypadku braku wymaganych dokumentów przez organy celne. Podstawową metodą określona w kodeksie celnym Armenii do obliczania wartości celnej importowanych towarów jest cena transakcyjna importowanych towarów (cena zapłacona lub należna za towary na eksport do Armenii). Kodeks Celny przyznaje prawo żądania pisemnego wyjaśnienie decyzji wyceny i metod stosowanych przez organy celne, i wymaga odpowiedzi w ciągu pięciu dni roboczych od daty złożenia pisemnego wniosku. Daje on także importerowi prawo do odwołania się od decyzji do wyższej celnych organy lub do sądu. Pełna informacja znajduje się na stronie http://www.ada.am/map/eng/index1.html. Wraz z przystąpieniem do Unii Celnej Rosji, Kazachstanu i Białorusi przepisy będą się zmieniać.

Zezwolenia i koncesje

Ustawa „w sprawie przyznawania licencji” przewiduje dwa rodzaje licencji: proste i złożone. Licencja prosta wydawana w ciągu trzech dni od złożenia dokumentów aplikacyjnych i nie wymaga zgody organu. Licencje złożone – wydawane są w przeciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku, i mogą być wydawane tylko przez komisję licencyjną. Obecnie 96 rodzajów działalności podlega licencjonowaniu, z których 12 podlega prostej licencji. Mogą być uzyskane poprzez system elektroniczny na stronie www.e-gov.am/licenses. Przykładowo zezwolenie na budowę wydawane jest w przeciągu 67 dni.

Wsparcie dla biznesu

Centrum rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości (DNC) oraz Armenian Development Agency (ADA) zapewniają wsparcie państwa w kraju. Prowadzą swoją działalność poprzez sieć oddziałów regionalnych i przedstawicielstw obejmujących wszystkie regiony Armenii. DNC Zapewniają skuteczny dialog między MŚP a administracją, zapewnia dostęp do finansowania dla MSP. Zapewnia darmowe informacje i praktyczne porady na temat możliwości rynkowych oraz wymagania dla celów eksportowych/ importowych.

Przydatne adresy

Katalog wystaw branżowych http://www.ada.am/eng/expo/exhibitions-catalogue/ Oficjalny przewodnik inwestora http://mineconomy.am/uploades/20120211155136922.pdf Procedury Importu i Eksportu http://www.ada.am/map/eng/index.html Unia Przedsiębiorców budowalnych: http://www.Buildersunion.am Związek Producentów Win Maran@Arminco.Com Unia Biur Turystycznych http://www.Touroperator.am Federacja związków rolniczych http://www.Faa-Ule.am Związek Armeńskich B&B Http://Tourizme-Solidaire-Armenie.Org

Bartosz Mendyk – Stowarzyszenie Współpracy Polska- Wschód